10. Meksika
Ilaty: 140,76 million
Meksika Demirgazyk Amerikadaky federal respublikadyr, Amerikada bäşinji we dünýäde on dördünji orunda durýar.Häzirki wagtda dünýäde iň köp ilatly onunjy we Latyn Amerikasynda iň köp ilatly ýurt boýunça ikinji ýerde durýar.Meksika ştatlarynyň arasynda ilatyň gürlügi dürli-dürli bolýar.Meksika şäheriniň Federal etraby her inedördül kilometre ortaça 6347,2 adam;ondan soň her inedördül kilometre ortaça 359.1 adam bolan Meksika ştaty gelýär.Meksikanyň ilatynda Hindi-Europeanewropa ýaryşlarynyň takmynan 90% -i we hindi nesilleriniň takmynan 10% -i bar.Şäher ilaty 75%, oba ilaty 25%.2050-nji ýyla çenli Meksikanyň umumy ilatynyň 150,837,517-e ýetjekdigi çak edilýär.
9. Russiýa
Ilaty: 143,96 million
Dünýädäki iň uly ýurt hökmünde Russiýanyň ilaty muňa gabat gelip bilmeýär.Russiýanyň ilatynyň gürlüginiň 8 adam / km2, Hytaý 146 adam / km2, Hindistan bolsa 412 adam / km2 bolandygyny bilmelisiňiz.Beýleki uly ýurtlar bilen deňeşdirilende, Russiýanyň az ilatly ady bu ada mynasyp.Rus ilatynyň paýlanyşy hem gaty deň däl.Russiýanyň ilatynyň aglaba bölegi Europeanewropa böleginde jemlenendir, bu ýurduň meýdanynyň diňe 23% -ini tutýar.Demirgazyk Sibiriň giň tokaý ýerleri barada aýdylanda bolsa, aşa sowuk howa sebäpli olar elýeterli däl we adamsyz diýen ýaly.
8. Bangladeş
Ilaty: 163.37 million
Habarlarda seýrek görýän Günorta Aziýa ýurtlary bolan Bangladeş Bangladeş aýlagynyň demirgazygynda ýerleşýär.Günorta-gündogar daglyk ýerleriň az bölegi Mýanma we Hindistanyň gündogaryna, günbataryna we demirgazygynda ýerleşýär.Bu ýurduň kiçi meýdany, bary-ýogy 147,500 inedördül kilometre barabar, meýdany 140,000 inedördül kilometre barabar bolan Anhui welaýaty bilen deňdir.Şeýle-de bolsa, dünýäde ilatyň arasynda ýedinji orunda durýar we ilatynyň Anhui welaýatyndan iki esse köpdügini bilmek zerur.Hatda şeýle ulaldyp aýdylýan bir söz bar: Bangladeşe gidip, paýtagt Dakanyň ýa-da şäheriň köçelerinde duranyňyzda haýsydyr bir görnüşi görüp bilmersiňiz.Everywherehli ýerde adamlar dykyz, gaplanan adamlar bar.
7. Nigeriýa
Ilaty: 195,88 million
Jemi 201 million ilaty bolan Nigeriýa Afrikanyň iň köp ilatly ýurdy bolup, Afrikanyň umumy ilatynyň 16% -ini emele getirýär.Şeýle-de bolsa, ýer meýdany boýunça Nigeriýa dünýäde 31-nji ýerde durýar.Dünýäniň iň ulusy bolan Russiýa bilen deňeşdirilende, Nigeriýa onuň diňe 5% -ini düzýär.1 million inedördül kilometre ýetmedik ýer 200 milliona golaý adamy iýmitlendirip biler we ilatyň gürlügi her inedördül kilometre 212 adama ýeter.Nigeriýada 250-den gowrak etnik topar bar, olaryň iň ulusy Fulani, Yorubaoruba we Igbo.Üç etnik topar degişlilikde 29%, 21% we 18% -i düzýär.
6. Pakistan
Ilaty: 20,81 million
Päkistan dünýäde ilatyň iň çalt ösýän ýurtlaryndan biridir.1950-nji ýylda ilat bary-ýogy 33 million bolup, dünýäde 14-nji ýerde durýar.Hünärmenleriň çaklamalaryna görä, ýyllyk ortaça ösüş depgini 1,90% bolsa, Pakistanyň ilaty 35 ýylda ýene iki esse artar we dünýäde iň köp ilatly üçünji ýurt bolar.Pakistan ynandyryjy maşgalany meýilleşdirmek syýasatyny durmuşa geçirýär.Statistikalara görä, bir milliondan gowrak ilaty bolan on şäher we 10 milliondan gowrak ilaty bolan iki şäher bar.Sebitleýin paýlanyş nukdaýnazaryndan ilatyň 63,49% -i oba ýerlerinde, 36.51% -i şäherlerde.
5. Braziliýa
Ilaty: 210.87 million
Braziliýa Günorta Amerikada iň köp ilatly ýurt, ilatynyň gürlügi her inedördül kilometre 25 adam.Soňky ýyllarda garrylyk meselesi kem-kemden görnüp başlady.Hünärmenler 2060-njy ýyla çenli Braziliýanyň ilatynyň 228 milliona çenli azalmagynyň mümkindigini aýdýarlar. Gözlegiň netijesine görä, Braziliýada çaga dogurýan aýallaryň ortaça ýaşy 27,2 ýaş bolup, 2060-njy ýyla çenli 28,8 ýaşa çenli artar. Statistikalara görä häzirki sany Braziliýada garyşyk ýaryşlaryň ýarysy diýen ýaly 86 milliona ýetdi.Olaryň arasynda 47,3% ak, 43.1% garyşyk ýaryş, 7,6% gara, 2,1% aziýaly, galanlary hindiler we beýleki sary ýaryşlar.Bu hadysa onuň taryhy we medeniýeti bilen ýakyndan baglanyşyklydyr.
4. Indoneziýa
Ilaty: 266,79 million
Indoneziýa Aziýada ýerleşýär we takmynan 17,508 adadan durýar.Dünýädäki iň uly arhipelag ýurdy we territoriýasy Aziýa we Okeaniýa ýaly ýurtlary öz içine alýar.Indoneziýanyň bäşinji uly adasy bolan Javaawa adasynda ýurduň ilatynyň ýarysy ýaşaýar.Lander meýdany boýunça Indoneziýada takmynan 1,91 million inedördül kilometre barabar bolup, Japanaponiýanyňkydan bäş esse köp, emma Indoneziýanyň gatnaşygy beýle ýokary däl.Indoneziýada takmynan 300 etnik topar we 742 dil we şiwede bar.Inhabitantsaşaýjylaryň takmynan 99% -i mongol jynsyndan (sary ýaryşdan) we gaty az sanlysy goňur jynsdan.Adatça ýurduň gündogar böleginde paýlanýar.Şeýle hem, daşary ýurtly hytaýlylaryň sany iň köp bolan ýurt Indoneziýa.
3. Amerikanyň Birleşen Ştatlary
Ilaty: 327,77 million
ABŞ-nyň ilat ýazuwynyň netijelerine görä, 2020-nji ýylyň 1-nji apreline çenli ABŞ-nyň ilaty 331,5 million bolup, 2010-njy ýyl bilen deňeşdirilende 7,4 göterim ösüş gazandy. Amerikanyň Birleşen Ştatlarynda millet we jyns dürli-dürli.Olaryň arasynda ispan däl aklar 60,1%, ispanlar 18,5%, afroamerikalylar 13,4%, aziýalylar 5,9%, aziýalylar 5,9% -i düzdi.ABŞ-nyň ilaty şol bir wagtyň özünde ýokary derejede şäherleşýär.2008-nji ýylda ilatyň takmynan 82% -i şäherlerde we olaryň töwereklerinde ýaşaýardy.Şol bir wagtyň özünde ABŞ-da köp adamsyz ýer bar ABŞ-nyň ilatynyň aglaba bölegi günorta-günbatarda ýerleşýär.Kaliforniýa we Tehas iň köp ilatly iki ştat, Nýu-Yorkork bolsa ABŞ-nyň iň köp ilatly şäheridir.
2. Hindistan
Ilaty: 135,405 million
Hindistan dünýäde iň köp ilatly ýurtlaryň arasynda ikinji we BRIC ýurtlaryndan biridir.Hindistanyň ykdysadyýeti we senagaty köp ugurly bolup, oba hojalygyny, senetçiligi, dokma önümlerini we hatda hyzmat pudagyny öz içine alýar.Şeýle-de bolsa, Hindistanyň ilatynyň üçden iki bölegi eklenç üçin ekerançylyga gönüden-göni ýa-da gytaklaýyn baglydyr.Hindistanda 2020-nji ýylda ortaça ösüş depgininiň 0,99% bolup, Hindistanyň üç nesilde ilkinji gezek 1% -den aşak düşendigi habar berildi.1950-nji ýyllardan bäri Hindistanda ortaça ösüş depgini Hytaýdan soň ikinji ýerde durýar.Mundan başga-da, Hindistanda garaşsyzlyk döwründen bäri çagalaryň jyns gatnaşygy iň pes we çagalaryň bilim derejesi birneme pes.375 milliondan gowrak çaganyň epidemiýa sebäpli aşa semremek we ulalmak ýaly uzak möhletli kynçylyklary bar.
1. Hytaý
Ilaty: 141178 million
Seventhedinji milli ýazuwyň netijelerine görä, ýurduň umumy ilaty 141,78 million bolup, 2010-njy ýyl bilen deňeşdirilende 72.06 million köpeldi we ösüş 5.38% boldy;Ortaça ýyllyk ösüş depgini 0,53% bolup, 2000-nji ýyldan 2010-njy ýyla çenli ýyllyk ösüş depgininden has ýokarydy. Ortaça ösüş depgini 0,57% peselip, 0,57% boldy.Şeýle-de bolsa, bu etapda meniň ýurdumyň köp ilaty üýtgemedi, zähmet çykdajylary hem ýokarlanýar we ilatyň garramagy hem ýokarlanýar.Ilatyň sany meselesi Hytaýyň ykdysady we jemgyýetçilik ösüşini çäklendirýän esasy meseleleriň biri bolup durýar.
Iş wagty: Iýun-09-2021